Geertruidahoeve

1. Wat is de Geertruidahoeve

De Geertruidahoeve, Eerste Tochtweg 25 te Nieuwerkerk aan den IJssel is een 
rijksmonument (monumentnummer 30439). Het betreft een boerderij met bijbehorende gebouwen, zoals de aangrenzende schuur en de losstaande roskarnmolen op het erf. De Geertruidahoeve dateert uit 1849, waarvan een gevelsteen nog getuigt.

2. Wat is er met de Geertruidahoeve aan de hand

Het rijksmonument De Geertruidahoeve in Nieuwerkerk aan den IJssel verkeert in slechte staat. Het voorhuis vertoont scheuren, een deel van de schuur is ingestort en de monumentale karnmolen naast de boerderij is verdwenen. Ook de onderhoudsstaat van andere (monumentale) gebouwen op het erf is slecht.

3. Wat is de rol van de gemeente bij rijksmonumenten

Per 1 januari 2024 is de instandhoudingsplicht voor rijksmonumenten geregeld in artikel 13.12 van het Besluit activiteiten leefomgeving (Bal) via een algemeen verbod. Een eigenaar dient een rijksmonument zo te onderhouden, dat behoud gewaarborgd is. Indien dit onderhoud niet (voldoende) plaatsvindt, kan de gemeente als bevoegd gezag de eigenaar aanspreken op de instandhoudingsplicht. Indien daaruit niet het gewenste onderhoud volgt, kan de gemeente handhavend optreden.

De eigenaar is zelf verantwoordelijk voor het onderhoud aan een rijksmonument en daarmee ook voor het behoud; de gemeente handhaaft op overtreding van wettelijke bepalingen.

4. Wat is de rol van de eigenaar van een rijksmonument

De eigenaar van een rijksmonument heeft een wettelijke instandhoudingsplicht ingevolge artikel 13.12 van het Besluit activiteiten leefomgeving (Bal). Een eigenaar is zelf verantwoordelijk voor het onderhoud aan een rijksmonument en daarmee ook voor het behoud. Indien dit niet (voldoende) plaatsvindt, kan de gemeente als bevoegd gezag de eigenaar aanspreken op de instandhoudingsplicht.

5. Wat is de rol van de Omgevingsdienst Midden-Holland

De gemeente Zuidplas heeft het handhaven van overtredingen van de Erfgoedwet opgedragen aan de Omgevingsdienst Midden-Holland. Dat houdt in dat de ODMH, namens de gemeente:

1. Na een constatering van een overtreding als eerste stap een constateringsbrief stuurt voorafgaand aan de eventuele formele vooraanschrijving;
2. Mocht de constateringsbrief niet leiden tot opheffing van de overtreding, dan stuurt de ODMH als tweede stap een vooraanschrijving waarin de overtreder op de hoogte gesteld wordt van het voorgenomen handhavingsbesluit. Dat handhavingsbesluit kan het opleggen van een last onder dwangsom zijn, of een last onder bestuursdwang. Een vooraanschrijving is overigens geen besluit in de zin van artikel 1:3 van de Awb De door de overtreder of belanghebbenden naar voren gebrachte zienswijzen moeten door de gemeente worden afgewogen tegen de maatschappelijke belangen, zoals de ruimtelijke kwaliteit, de wens tot consequente en eenduidige handhaving, precedentwerking en de belangen van derden. De zienswijzen kunnen eventueel leiden tot een heroverweging van het voorgenomenhandhavingsbesluit;
3. Als derde stap wordt vervolgens het handhavingsbesluit (de aanschrijving of lastgeving) opgesteld en verstuurd aan de overtreder. Dit besluit is een besluit in de zin van artikel 1:3 Awb. Tegen een dergelijk besluit staan de rechtsmiddelen zoals opgenomen in de Awb open.

6. Waarom is het terrein van de Geertruidahoeve door ODMH/gemeente afgezet

De staat van de boerderij is dermate slecht dat het niet verantwoord is het terrein te betreden.

7. Wat heeft de gemeente de afgelopen jaren gedaan voor behoud van de Geertruidahoeve

De gemeente Zuidplas heeft langdurig (tot en met 2022) geprobeerd om de Geertruidahoeve te behouden voor de toekomst. Enerzijds is gehandhaafd op overtredingen van de Erfgoedwet via handhavingsacties, anderzijds via minnelijk overleg met de eigenaar om te komen tot een duurzame herontwikkeling van de boerderij en bijbehorende gronden. Er is onderzoek gedaan en er zijn kosten gemaakt.  Alle inzet heeft echter tot op de dag van vandaag niet tot het gewenste resultaat geleid.

8. Welke acties heeft de eigenaar ondernomen

De eigenaar heeft gedurende langere tijd weinig gedaan aan noodzakelijk onderhoud. De eerste stap is dat de eigenaar het pand wind- en waterdicht maakt.

9. Wat gaat er nu gebeuren

Het college van Zuidplas gaat per direct handhavend optreden. Het college heeft de eigenaar van het rijksmonument in Nieuwerkerk aan den IJssel een last onder dwangsom opgelegd. In de last staat duidelijk omschreven welke maatregelen de monumenteigenaar moet nemen om te voldoen aan de last, zoals het wind- en waterdicht maken van de boerderij om verdere achteruitgang te voorkomen. De gemeente rekent op de verantwoordelijkheid van de eigenaar om de maatregelen spoedig te treffen die zijn monument voor verder verval behoeden.

10. Waarom handhaving

De Geertruidahoeve raakt steeds verder in verval. Het voortbestaan van deze historische boerderij wordt daardoor ernstig bedreigd. De eigenaar heeft een wettelijke instandhoudingsverplichting. Tot nu toe heeft de eigenaar geen maatregelen getroffen ter voorkoming van verdere achteruitgang. Daarom gaat de gemeente over op handhaving.

11. Wat kost het om de Geertruidahoeve weer te herstellen

Volledig herstel van de Geertruidahoeve is kostbaar. Op basis van een eerdere berekening door de gemeente is de verwachting dat het miljoenen gaat kosten. 
De eerste stap is het pand wind- en waterdicht te maken door de eigenaar. Daarvoor liggen de kosten lager.

12. Hoeveel rijksmonumenten heeft de gemeente eigenlijk

• Nieuwerkerk aan den IJssel: 14 rijksmonumenten;
• Moordrecht: 24 rijksmonumenten;
• Zevenhuizen: 17 rijksmonumenten;
• Moerkapelle: 4 rijksmonumenten.